Cách đối phó với mặt phản xoáy

NTBB xin giới thiệu với ACE bài viết của tác giả Greg Letts đăng trong "http://tabletennis.about.com/" nói về cách chơi khi đối phó với đối phương sử dụng các loại mặt phản xoáy. Hy vọng có thêm những tham khảo cho ACE trong quá trình chơi bóng.

CÁCH CHƠI VỚI MẶT PHẢN XOÁY 

Hãy cấm các mặt vợt “quái dị” !

Phản xoáy và gai dài, ặc ! Chúng nó phải bị cấm! Mọi người chỉ nên dùng mặt láng thông thường !.

Nghe có thân thiện không các bạn? Tôi nghĩ chúng ta đều đã từng nghe một người cùng chơi bóng bàn than thở về việc này vào một lúc nào đó. Tôi sẽ không bàn về lý lẽ tại sao cho phép, hoặc thậm chí, cổ vũ việc dùng các loại vợt này. Đó là một chủ đề khác. Chỉ có thể nói rằng các loại mặt vợt phản xoáy và gai dài vẫn không có dấu hiệu biến mất trong thời gian trước mắt, mặc dù không có nhiều VĐV trong Top 100 VĐV nam của thế giới sử dụng chúng. Tôi đoán rằng bạn, bạn đọc thân mến, bạn không nằm trong giới quý tộc đó, nếu không bạn đã chẳng quan tâm đến những ý kiến của tôi về cách đối phó với những loại mặt vợt "hài hước" và "quái dị" này.
Tôi sẽ bắt đầu với mặt phản xoáy vì đây là loại đối phó đơn giản hơn một chút so với loại gai dài.

(Lưu ý: Do độ dài của bài viết, tôi sẽ chia thành 2 phần: phần 1 nói về mặt phản xoáy láng; phần 2 nói về mặt gai dài).

I. Mặt phản xoáy là gì? Tại sao người ta dùng mặt phản xoáy?

I.1. Mặt phản xoáy là gì? 

Nói chung, mặt vợt phản xoáy là một mặt cao su với độ ma sát rất ít, hoặc không có (lý tưởng). Bạn có thể cầm một quả bóng bàn và kéo trượt (đừng lăn) nó trên bề mặt vợt. Và kết quả là bóng sẽ chỉ trượt trên mặt với rất ít ma sát nếu so với mặt láng thông thường. Các loại mặt phản xoáy khác nhau sẽ có mức độ ma sát khác nhau, đó là lý do tại sao không phải tất cả mặt phản xoáy đều tác động vào bóng như nhau, nhưng đặc điểm chung là đều ít ma sát hơn nhiều so với mặt láng thường.

I.2. Tại sao người ta dùng mặt phản xoáy?

Mặt phản xoáy được dùng bởi nhiều đấu thủ theo nhiều phong cách khác nhau, nhưng tựu chung đều là xuất phát từ 3 lý do chính sau đây:
1. Tạo khả năng kiểm soát bóng rất tốt bất kể cú đánh nào do đối thủ của bạn tạo ra.
2. Cung cấp thêm tính biến hóa trong việc tác động vào bóng, khi so sánh với các cú đánh do mặt láng thông thường tạo ra (thường được sử dụng ở mặt kia của vợt).
3. Cho phép người dùng mặt phản xoáy xoay mặt vợt trong tay và làm cho đối thủ khó phán đoán mặt nào đã được dùng, vì vậy sẽ khó mà trả bóng tốt.
II. Mặt phản xoáy hoạt động thế nào về lý thuyết?

Có nhiều yếu tố liên quan đến cách mà một mặt phản xoáy cụ thể tác động vào bóng. Mỗi mặt phản xoáy sử dụng các yếu tố này một cách khác nhau, và đó là lý do tại sao không có 2 mặt phản xoáy có cùng một cách chơi. Các yếu tố sẽ được trình bày sau đây. Lưu ý rằng đây chỉ là lý thuyết của riêng tôi, do đó tôi không khẳng định là hoàn chỉnh. 

II.1. Độ ma sát của bề mặt vợt.

Tất cả các mặt phản xoáy đều ít ma sát hơn so với các mặt thông thường, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng không có chút ma sát nào. Trên thực tế, độ ma sát của các mặt phản xoáy khác nhau khá nhiều. Mặt vợt càng nhiều ma sát thì người chơi càng có nhiều khả năng làm thay đổi xoáy mà bạn đã tạo ra cho quả bóng.

II.2. Độ mềm của lớp bề mặt của mút.

Bề mặt trên cùng của mút vợt càng mềm thì càng có khả năng "bao bọc" quanh bóng khi người chơi cố gắng tạo xoáy, và mặt phản xoáy sẽ tạo ra xoáy nhiều hơn. Hãy nhớ rằng nó không thể nào bằng được đô xoáy mà mặt láng thông thường tạo ra, nhưng nó vẫn khá đáng kể. Một người dùng mặt mềm sẽ có khả năng tạo ra sự biến đổi xoáy nhiều hơn người sử dụng mặt cứng, chẳng hạn như mặt mút của Dr. Neubauer có bề mặt trên cùng của mút cứng như đá.

II.3. Độ dày và độ cứng của lớp lót.

Tương tự phần (2) ở trên, lớp lót càng dày và càng mềm thì mặt vợt càng có khả năng "bao bọc" lấy bóng, và tạo ra xoáy cho bóng khi động tác miết vợt được sử dụng. Yếu tố này cũng ảnh hưởng đến tốc độ của quả trả bóng, như sẽ trình bày trong mục (7) ở dưới đây.

II.4. Độ nẩy của mặt vợt

Độ nẩy của toàn bộ mặt vợt càng cao, thời gian bóng lưu lại trên mặt vợt càng ít, và khả năng tạo xoáy cho bóng càng giảm. Tôi nghĩ đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng độ nẩy của mặt vợt không tác động đến thời gian lưu bóng trên mặt vợt, nhưng trên đây chỉ là cảm nhận riêng của tôi về ảnh hưởng của độ nẩy của mặt vợt.

II.5. Keo tăng lực

Keo tăng lực làm mềm lớp lót, cho phép mặt vợt bao quanh quả bóng nhiều hơn và tăng cường khả năng tạo xoáy cũng như tốc độ bóng.

II.6. Động tác đánh bóng

Một cú đánh trong đó mặt vợt tiếp xúc trực diện với bóng mà không miết vào bóng sẽ làm giảm tác dụng lên xoáy sẵn có của bóng. Một chuyển động miết trên bóng sẽ tác động lên xoáy nhiều hơn là một cú đánh phẳng (nhưng vẫn ít hơn nhiều so với mặt láng thông thường), hãy nhớ rằng nếu bóng đã có sẵn xoáy nhiều thì mặt phản xoáy ít có khả năng làm thay đổi xoáy một cách đáng kể.

II.7. Tốc độ và độ nẩy của cú trả bóng.

Ảnh hưởng của mặt phản xoáy lên xoáy có sẵn của quả bóng không phải là vấn đề duy nhất mà bạn phải đối mặt. So với cú đánh của một mặt vợt láng thông thường thì tốc độ bóng được tạo ra từ mặt phản xoáy sẽ nhỏ hơn. Lớp lót dày hơn, cứng hơn sẽ tạo ra cú trả bóng nhanh hơn, nhưng vẫn không thể nhanh bằng mặt láng thường. Một mặt phản xoáy có dán keo tăng lực chỉ có thể tương đương thế. Ngoài ra, độ nẩy của bóng trên mặt bàn cũng sẽ khác đi do sự khác biệt của xoáy và tốc độ bóng mà mặt phản xoáy tạo ra.


Tất cả các yếu tố này sẽ tác động đến mức độ mà đối thủ của bạn có thể thay đổi với xoáy do bạn tạo ra. Nên nhớ là nếu bạn tạo ra xoáy và đối thủ không thay đổi xoáy của bạn, thì bóng sẽ giữa nguyên chiều xoáy nhưng toàn bộ chuyển động của nó sẽ theo hướng ngược chiều. Vì thế, nếu bạn đánh xoáy lên thì bóng trả về bạn sẽ là xoáy xuống, nếu bạn đánh xoáy xuống thì bóng trả về bạn sẽ là xoáy lên. Điều này đúng với bất kể mặt phản xoáy nào mà đối thủ của bạn sử dụng (gai dài hay phản xoáy láng – ND), nhưng với mặt phản xoáy thì dễ thấy hơn. (Hãy tưởng tượng một đấu thủ cắt trả một quả bóng giật sang chẳng hạn. Chiều xoáy của bóng không thay đổi, nhưng bóng đến đấu thủ cắt là xoáy lên, còn bóng trở về đấu thủ giật bóng là xoáy xuống).
II. Mặt phản xoáy hoạt động thế nào trên thực tế?

Để giải thích phương thức hoạt động của mặt phản xoáy trong thực tế, có lẽ cách dễ nhất là so sánh nó với phương thức hoạt động của một mặt láng thông thường. Hãy hình dung một tình huống như sau:

Bạn và đối phương đều sử dụng mặt láng thường, chẳng hạn mặt Sriver. Bạn giật xoáy lên về phía đối phương và anh ta thực hiện cú đánh của anh ta bằng động tác đưa vợt từ gần đấu gối lên trên đầu, theo kiểu giật xoáy lên điển hình. Loại xoáy và tốc độ nào trên quả bóng bay về phía bạn? 

Trả lời: Loại xoáy có thể biến đổi theo nhiều cách, từ một quả xoáy lên nặng nhưng chậm nếu đối phương miết lên bóng nhưng lực hướng về phía trước ít, đến một quả giật nhanh vừa có xoáy trung bình nếu đối phương tạo xoáy và đánh vào bóng với hướng gần xuyên tâm, cho đến một quả giật xoáy với tốc độ rất nhanh hoặc là cú bạt không có xoáy nếu anh ta đánh xuyên tâm mà không miết nhiều vào bóng.

Ngày nay là thời của các loại mặt láng thông thường, đa số người chơi ở trình độ trung bình hoặc khá đều biết rõ chuyện gì đang diễn ra trong khi họ thi đấu, và điều chỉnh cách đánh thích hợp. Kiểu loạt đánh xoáy lên qua lại trong tình huống như đã nêu trên là thứ mà nhiều giờ luyện tập trước đây đã chuẩn bị sẵn cho bạn. Đây là tình huống hoàn toàn có thể tiên đoán - nếu bạn quan sát cú đánh của đối phương đủ gần, bạn sẽ biết loại xoáy và tốc độ của quả bóng đang bay về phía mình.

Bây giờ hãy tưởng tượng rằng đối thủ của bạn dùng mặt phản xoáy. Một lần nữa, bạn giật bóng xoáy lên sang phía thuận tay của anh ta, và anh ta dùng mặt phản xoáy để đánh từ đầu gối lên trên đầu, theo kiểu giật xoáy lên thông thường. Loại xoáy nào và tốc độ mà quả bóng bay về phía bạn sẽ có? 

Trả lời: Quả bóng sẽ luôn ở trong khoảng từ bóng xoáy xuống nặng đến bóng lơ lửng (không xoáy – ND), phụ thuộc vào loại mặt phản xoáy được dùng và kiểu đối phương của bạn tiếp xúc bóng. Nó không thể là bóng xoáy lên. Hãy đọc tiếp để biết lý do.
IV. Chơi với mặt phản xoáy - Chuyện gì xảy ra khi bạn giật bóng?

Bản ngắn gọn

Như Carl Danner đã tốt bụng chỉ ra, nói ngắn gọn cho cả hai trường hợp xoáy lên và xoáy xuống như sau: "Cơ bản, mặt phản xoáy sẽ tiếp tục xoáy có sẵn trên bóng, vì vậy bạn sẽ nhận được thứ ngược lại cái mà bạn vừa tạo ra - chỉ là với cường độ ít hơn một 
chút".

Bản đầy đủ

Vì tôi thiếu khả năng cô đọng một ý tưởng phức tạp thành bản chất ngắn gọn của nó như Carl, nên ở đây sẽ là một vài trường hợp và những giải thích về những gì đã xảy ra với mỗi trường hợp:

IV.1. Cú đánh xoáy lên của bạn đối với cú đánh xoáy lên của đối phương

IV.1.1 Bạn đánh bóng xoáy lên mạnh. Đối phương của bạn sử dụng mặt phản xoáy có tốc độ trung bình và hầu như không có ma sát. Anh ta đánh lại bằng một cú đánh xoáy lên, tiếp xúc phẳng, không miết vào bóng. Mặt phản xoáy có tác dụng rất ít trên xoáy sẵn có của quả bóng, do vậy phần lớn xoáy vẫn được duy trì, bóng sẽ bay trở lại về phía bạn khá nhanh với lượng xoáy xuống trung bình. Bóng sẽ không xoáy xuống nặng vì quá trình tác động ma sát với không khí kể từ sau cú đánh trước của bạn. 

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là không xoáy hoặc xoáy lên nhẹ. Góc nghiêng mặt vợt của bạn sẽ không đúng, và bóng sẽ đi vào lưới.

IV.1.2. Tương tự như trường hợp IV.1.1, nhưng bây giờ đối phương miết bóng nhiều hơn là đánh thẳng vào nó. Vì mặt vợt ít ma sát, yếu tố duy nhất có thể thay đổi xoáy của quả bóng lớp lót, cho phép mặt vợt bao quanh quả bóng chút ít. Nếu lớp lót dày hơn và lớp mặt mềm hơn thì xoáy của bạn sẽ bị triệt tiêu đi nhiều hơn. Mặc dù thế đối phương của bạn vẫn không có khả năng triệt tiêu hoàn toàn xoáy của bạn, do vậy bóng trả về phía bạn sẽ là xoáy xuống vừa đến xoáy xuống nhẹ.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là xoáy lên từ trung bình đến mạnh. Nên góc nghiêng mặt vợt của bạn không đúng, bóng sẽ rơi trên phần bàn của bạn.

IV.1.3. Bạn đánh xoáy lên nặng. Đối phương của bạn dùng mặt phản xoáy tốc độ trung bình với một ít ma sát trên mặt vợt. Anh ta đánh vào bóng theo cú đánh xoáy lên và miết vào bóng nhiều hơn là đánh thẳng vào nó. Lúc này cả lớp mặt và lớp lót đều có thể giúp làm thay đổi xoáy trên bóng, dù rằng ít có khả năng đối thủ của bạn triệt tiêu hoàn toàn xoáy của bạn. Bóng sẽ quay về phía bạn với xoáy xuống nhẹ đến gần như là không xoáy.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là xoáy lên từ trung bình đến mạnh. Nên góc nghiêng mặt vợt của bạn không đúng, bóng sẽ rơi trên phần bàn của bạn.


IV.1.4. Giống như trường hợp IV.1.3, nhưng lúc này đối phương đánh bóng thẳng góc, không miết bóng khi tiếp xúc. Vì mặt vợt của anh ta có một ít ma sát nên nó chỉ triệt tiêu được chút ít xoáy, ít hơn nhiều so với khi anh ta cố gắng miết vào bóng. Lớp lót và lớp mặt sẽ phát huy tác dụng, nhưng vì đối thủ của bạn đã không miết bóng nên chúng (lớp lót và lớp mặt – ND) có rất ít tác động đến xoáy. Bóng sẽ quay về phía bạn với xoáy xuống trung bình, không phải là xoáy xuống nhiều như trong trường hợp IV.1.1 nhưng nhiều hơn các trường hợp IV.1.2, IV.1.3.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là không xoáy hoặc xoáy lên nhẹ. Nên góc nghiêng mặt vợt của bạn không đúng, bóng sẽ đi vào lưới.
IV.2. Cú đánh xoáy lên của bạn đối với cú đánh kiểu cắt bóng của đối phương 

IV.2.1. Bạn đánh một cú đánh xoáy lên nặng. Đối phương của bạn dùng mặt phản xoáy có tốc độ trung bình và gần như không có ma sát. Anh ta đánh bóng với cú đánh kiểu xoáy xuống, tiếp xúc thẳng, không miết bóng. Do mặt phản xoáy tác dụng ít lên xoáy sẵn có trên bóng nên hầu như toàn bộ xoáy vẫn duy trì và bóng sẽ quay trở lại phía bạn khá nhanh và với xoáy xuống trung bình.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ có ít xoáy xuống hoặc không xoáy. Góc nghiêng mặt vợt của bạn không đúng, bóng sẽ đi vào lưới.

IV.2.2. Tương tự như trường hợp IV.2.1, nhưng lần này đối phương của bạn tiếp xúc miết bóng nhiều hơn là đánh thẳng vào nó. Yếu tố duy nhất có khả năng làm thay đổi xoáy của bóng là lớp lót cho phép mặt vợt bao quanh bóng chút ít. Lớp lót càng dày và lớp mặt càng mềm thì xoáy của bạn sẽ càng bị giảm nhỏ nhiều hơn. Mặc dù thế, vì đây là mặt phản xoáy nên lượng xoáy sẽ giảm đi không thật nhiều. Vì vậy, quả bóng trả về cho bạn sẽ là một quả xoáy xuống trung bình nặng.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là bóng xoáy xuống nặng .Góc vợt của bạn sẽ hơi thiếu chính xác, và bóng sẽ “bắn lên” từ mặt vợt của bạn cao hơn dự tính.

IV.2.3. Bạn đánh bóng xoáy lên nặng. Đối thủ của bạn sử dụng mặt vợt phản xoáy có độ nảy trung bình, có một chút ma sát. Anh ta đánh bóng kiểu tạo xoáy xuống và miết bóng nhiều hơn là đánh thẳng vào nó. Lúc này cả lớp bề mặt và lớp lót đều có tác dụng làm tăng thêm xoáy trên bóng, vì vậy bóng sẽ quay trả về xoáy xuống khá nặng, mức độ nhiều hơn một chút so với trường hợp IV.2.2 ở trên.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là bóng xoáy xuống nặng. Góc vợt của bạn sẽ hơi thiếu chính xác, và bóng sẽ “bắn lên” từ mặt vợt của bạn cao hơn dự tính.

IV.2.4. Tương tự như trường hợp IV.2.3, nhưng lần này đối phương đánh bóng thẳng góc, không miết bóng. Vì mặt vợt có một chút ma sát, nó sẽ triệt tiêu một chút xoáy. Lớp lót và lớp mặt sẽ phát huy tác dụng nhưng vì đối phương của bạn không miết vào bóng nên chúng cũng chỉ có tác động rất hạn chế lên xoáy, Bóng sẽ trả về phía bạn với xoáy xuống trung bình nhẹ.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là bóng xoáy xuống nhẹ hoặc không xoáy. Góc vợt của bạn sẽ không chính xác, và bóng sẽ đi vào lưới.

OK, thế là quá nhiều đối với các cú trả bóng sau các cú đánh xoáy lên của bạn. Nhưng chuyện gì sẽ xảy ra khi bạn đánh bóng xoáy xuống sang phía đối phương? Tất cả những thông tin quan trọng, hãy xem tiếp phần sau: “ Đối phó với mặt phản xoáy – Điều gì sẽ diễn ra khi bạn đánh bóng xoáy xuống?”.
V. Đối phó với mặt phản xoáy - Chuyện gì xảy ra khi bạn đánh xoáy xuống?

Đây là một số tình huống ví dụ và giải thích những gì sẽ xảy ra:

V.1 Bạn đánh bóng xoáy xuống - Đối phương đánh kiểu bóng xoáy lên.

V.1.1. Bạn đánh một quả bóng xoáy xuống nặng. Đối phương của bạn sử dụng mặt vợt phản xoáy có độ nảy trung bình và gần như không có ma sát. Anh ta đánh trả theo kiểu cú đánh xoáy lên với cách tiếp xúc thẳng, không miết bóng. Mặt phản xoáy ảnh hưởng rất ít đến xoáy sẵn có trên bóng, do đó toàn bộ xoáy vẫn được duy trì và quả bóng trả về phía bạn khá nhanh với xoáy lên trung bình. Bóng không xoáy lên nặng do tác dụng ma sát của bóng với không khí từ sau khi bạn đánh bóng trước đó.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là bóng xoáy lên rất ít hoặc không xoáy. Góc nghiêng mặt vợt của bạn không đúng, bóng sẽ nhỏng cao lên trời.

V.1.2. Giống như trường hợp V.1.1, nhưng lần này đối phương của bạn miết vào bóng nhiều hơn là đánh thẳng vào nó. Vì mặt vợt không có ma sát, yếu tố duy nhất có thể làm thay đổi xoáy của bóng là lớp lót với việc cho phép mặt vợt bao quanh trái bóng chút ít. Lớp lót dày hơn và lớp mặt mềm hơn thì xoáy của bạn sẽ bị giảm đi nhiều hơn, mặc dù là không thât nhiều, do đó quả bóng trả về phía bạn sẽ có độ xoáy cao hơn một chút so với trường hợp IV.1.1 ở trên, nhưng vẫn chỉ là một quả bóng xoáy lên trung bình.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là bóng xoáy lên nặng. Góc nghiêng mặt vợt của bạn không chính xác, và bóng sẽ đí vào lưới.

V.1.3. Bạn đánh bóng xoáy xuống nặng. Đối phương của bạn sử dụng mặt phản xoáy có độ nảy trung bình và có một chút ma sát. Anh ta đánh trả bóng với cú đánh kiểu tạo xoáy lên và miết vào bóng nhiều hơn là đánh thẳng vào nó. Lúc này, cả mặt vợt và lớp lót đều có thể giúp làm giảm xoáy trên bóng, vì thế bóng trả về phía bạn sẽ là xoáy lên trung bình, nhiều hơn một chút so với trường hợp V.1.2 ở trên.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là bóng xoáy lên nặng. Góc nghiêng mặt vợt của bạn không chính xác, và bóng sẽ đí vào lưới.

V.1.4. Giống như trường hợp V.1.3, nhưng lúc này đối phương đánh bóng với cách tiếp xúc thẳng, không miết vào bóng. Vì mặt vợt của anh ta có một ít ma sát, nó sẽ triệt tiêu một ít xoáy. Lớp mặt vợt và lớp lót sẽ hoạt động, nhưng vì đối phương của bạn không miết bóng nên chúng tác động lên xoáy không nhiều. Quả bóng trả về phía bạn sẽ là một đường bóng xoáy lên nhẹ.

Lý do bạn sẽ đánh hỏng bóng ở cú đánh tiếp theo:
Với mặt vợt thông thường thì cú trả bóng của anh ta sẽ là bóng xoáy lên rất ít hoặc không xoáy. Góc nghiêng mặt vợt của bạn không chính xác, và bóng sẽ vọt lên trời.